Abstract

Ar achlysur 25 mlynedd ers dechrau datganoli i Gymru, mae’r erthygl hon yn archwilio’r tair ton wahanol o bolisi ac ymarfer addysg yng Nghymru sydd wedi’u nodi a’u harchwilio gan awduron yr erthygl hon a sylwebyddion eraill fel eu bod wedi digwydd ers 1999 (Egan, 2017; Connolly, et al., 2018; Titley et al., 2020; Evans, 2022; Milton et al., 2023). Mae’n dechrau drwy olrhain dyddiau cynnar y setliad datganoli, a’r dull arbrofol o ymdrin â pholisi newydd a dreialwyd rhwng 1999 a 2010 (Moon, 2012). Yna mae’n edrych ar y tro polisi tuag at fwy o atebolrwydd a her a welwyd yn 2010 yn dilyn canlyniadau siomedig PISA 2009 (Davies et al., 2018), a ffurfiodd yr Ail Don. Yna mae’n archwilio’n feirniadol y Drydedd Don polisi o tua 2015, a nodweddir gan daith ddiwygio uchelgeisiol Cymru (OECD, 2017) a ymgorfforir yn y genhadaeth genedlaethol ar gyfer addysg (Llywodraeth Cymru, 2017a). Mae’n cynnig bod Cymru, ers tua 2021, wedi dechrau ar gyfnod unigryw a heriol o fewn y Drydedd Don drawsnewidiol hon o bolisi. Rydym yn dadlau bod y sefyllfa bresennol yn cael ei nodweddu gan ansicrwydd a lefelau digynsail o gynnwrf yn y system yn sgil cyrhaeddiad, cwmpas a goblygiadau ymarferol cymhleth gweithredu’r diwygiadau ar ôl 2015. Er mwyn gwireddu’r agenda uchelgeisiol i ddiwygio’r cwricwlwm y mae wedi’i gosod i’w hun, mae’r erthygl hon yn dod i’r casgliad bod angen i Gymru ofyn cwestiynau treiddgar am weithredu canllawiau cwricwlaidd, a’u heglurder; ail-werthuso ei dull o ymdrin â sybsidiaredd; a gwrando ar y rhybuddion gan wledydd eraill lle mae diwygiadau tebyg i’r cwricwlwm wedi effeithio’n negyddol ar ddeilliannau dysgwyr ac wedi gwaethygu anghydraddoldebau. Heb hyn, efallai y bydd goblygiadau o ran gwireddu’r Cwricwlwm i Gymru, cadw athrawon a phrofiadau dysgwyr yng Nghymru.

Keywords: polisi addysg, Cymru, datganoli, Cwricwlwm i Gymru

How to Cite:

Davies, A., Morgan, A., Connolly, M. & Milton, E., (2024) “Addysg yng Nghymru ers datganoli: Tair Ton Polisi, a’r her fawr o ran gweithredu”, Wales Journal of Education 26(2). doi: https://doi.org/10.16922/wje.26.2.3cym